چکیده
کسب و کار ابتدائی ترین سطح نظام اقتصادی هر جامعه ای را تشکیل می دهد. به عنوان پایه و اساس نظام اقتصادی جوامع به شمار می رود. اسلام قوانین و تعالیم مخصوصی را برای کسب و کار و درآمد افراد یک جامعه اسلامی در نظر گرفته است. اساس آن کسب و کار مشروع و کسب روزی حلال است. دین اسلام به پیروانش اجازه نمی¬دهد به هر شیوه و روشی کسب درآمد کنند، اجازه نمی دهد هر کسب و کاری را برگزینند، اجازه نمی¬دهد با ضرر و زیان به افراد یک جامعه کسب درآمد کنند، از این جهت در احکام اسلامی قبل از هر مسأله ای در مکاسب، مکاسب محرمه را عنوان می¬کند.
در قرآن نیز به عنوان اولین منبع احکام دینی در اسلام، آیات متعددی دیده می شود. که تمام بندگان را به کسب روزی حلال و دوری از حرام خوری دعوت می¬کند. نگاهی به زندگی انبیاء و اولیاء و معصومین علیهم السلام به عنوان الگوی کامل، نشان دهنده این واقعیت است که آن ها در اعمال و رفتار و گفتار خود تمام هدف و سعی شان کسب روزی حلال و مبارزه با حرام خوری بوده است. امروزه به دلیل ضعیف شدن اعتقاد مذهبی در بین مردم و رواج فرهنگ سرمایه داری و تجمل گرایی و تبلیغات غلط رسانه ها و تربیت غلط خانوادگی و ناامنی شغلی و بیکاری و شیوع فساد اقتصادی از سوی متولیان اقتصادی و اداری در جامعه مثل اختلاس و رشوه و غیره و از همه مهم تر عدم آگاهی مردم از احکام داد و ستد و حلال و حرام شغلی این نوع کسب و درآمد به صورت تدریجی شیوع پیدا کرده است.
آثار شوم و زیان بار این مسأله نه تنها خود مرتکب کننده را دربرمی¬گیرد بلکه نسل فرزندان و جامعه او را نیز آلوده خواهد کرد. در یک نگاه عمیق ریشه و منشأ بسیاری از انحرافات و خشونت ها و فحشا و اختلاف طبقاتی ها و نزول بلاها و از بین رفتن و سست شدن ارکان نظامی و سیاسی حکومت ها از رواج این معضل شوم می¬باشد.
در جهت مقابله با این معضل در جامعه فرد و خانواده و مسئولین فرهنگی و مسئولین نظارتی و قضائی نقش مهمی ایفا می¬کنند. هر فردی می¬تواند با ایجاد تقوای الهی و الگوگیری مناسب در کسب و کار خود را از دنیای حرام دور سازد.
والدین در خانواده ها با تربیت فرزندان عقل گرا و آموزش صحیح احکام مالی و اقتصادی به آن ها و با رفتار و اعمال خود مثل دقت در کسب درآمد حلال و توجه دقیق به اموال عمومی و یتیمان می¬توانند الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشند.
مسئولین فرهنگی و نظارتی و قضایی نیز می¬توانند با برنامه ریزی هدفمند «فرهنگ کسب حلال و دوری از حرام» را در بین مردم جامعه زمینه سازی کنند.
کلیدواژه ها: کسب، مال، حلال، حرام، احتکار، ربا
محقق: آسیه توفیقی
استاد راهنما: سر کار خانم نجمه رضوی
استاد داور: سر کار خانم طیبه فلاح زاده
تاریخ دفاع: 1/9/94
امتیاز : عالی (19.60)
چکیده
نماز از مهم ترین سفارش های پیامبران بوده و از آشکار ترین نمونه ها و عبادت و بندگی خدا است. شیطان نیز چون به اهمیت و مرتبه نماز و تایید بسیار آن در بهروزی آدمیان اگاه است، می کوشد انسان را از نماز دور سازد. به گونه ای که اگر فرد نماز می خواند نمازی نباشد که خدا از او انتظار دارد. با این حال شیطان چندان قادر نیست که انسان را برنداشتن حضور قلب در نماز مجبور کند، بلکه فرد می تواند با فراهم آوردن حضور قلب از برکت های ذاتی نماز که معراج مومن است بهره مند شود.
خشوع نمازگزار در برابر عظمت خداوند سبحان اهمیت بسزایی دارد. خداوند در آیه «قد افلح المومنون الذین هم فی صلاتهم خاشعون» به این مطلب تصریح می کند. و در این آینه خواندن نماز را نشانه مومنان نمی شمارد بلکه خشوع در نماز را از ویژگی های آنان شمرده است. اما حضور قلب حقیقتی است که از تمرکز فکر در برنامه های نماز و توجه عمیق انسان به حق پدید می آید، چنانچه در نماز، فکر انسان میدانی برای جولا نگاه غیرحق باشد. نماز میزان و الگو است، هر کس شرایط و آداب آن را به طور شایسته رعایت کند پاداش کامل دریافت می کند. قبولی نماز مشروط به توجه قلبی به سوی خدا و روی گرداندن از غیراوست و نیز قبولی نماز موجب قبولی دیگر اعمال است. از این رو اهمیت حضور قلب و توجه درونی در نماز به خوبی روشن می شود و نیز روشن می گردد که بی توجهی و غفلت از آن موجب خساراتی بزرگ و زیانی جبران ناپذیر است. برای تحصیل خشوع و حضور قلب در نماز اموری چند باید مورد توجه قرار بگیرد که به علت موارد زیاد به ذکر چند مورد بسنده می شود:1-توجه به عظمت خداوند 2-توسل به اهل بیت (ع) 3-اهمیت دادن به نماز 4-فهمیدن معانی نماز 5-تعیین مکان مخصوص 6- اختصاص وقت مناسب برای نماز و … می باشد. و هم چنین حضور قلب دارای موانعی می باشد. 1-حب دنیا 2-هرزگی خیال 3-وسواس شیطان 4- محیط فاسد 5- خودنمایی 6-بیهودگی و …
کلیدواژه ها: حضور قلب، نماز، خضوع، خشوع.
محقق : مریم معتضدیان
استاد راهنما : سرکار خانم طیبه میر شکاری
استاد داور: سر کار خانم طیبه فلاح زاده
تاریخ دفاع : 10/10/94
امتیاز: خوب
چکیده تحقیق پایانی عوامل پيشرفت و سقوط جوامع از منظر دين
استاد راهنما:
سركار خانم بانشي
استاد داور:
جناب آقاي طلعتي
تهیه و تنظیم:
مريم تعبدي
چكيده اثر
جامعه عبارت است از مجموعه اي از انسان ها كه داراي حكومت سياسي مشتركي بوده و در يك فرهنگ مشترك سهيم باشند. از ديدگاه قرآن كريم جوامع بشري داراي مراحل گوناگوني از سقوط و انحطاط يا پيشرفت و تعالي هستند. جامعه شناسان نيز براي اقوام و تمدن ها فراز و فرود و مرگ و زندگي قائل اند. شناخت عوامل گوناگوني كه بر پيشرفت و تعالي جوامع تأثير گذارند يا موجبات هلاكت و مرگ امت ها را فراهم مي سازند؛ مي توانند باعث دوري آنان از عوامل سقوط و قرار گرفتن آنان در مسير پيشرفت باشند. به طور كلي عزت طلبي امري فطري است كه انسان ها ذاتاً به آن گرايش دارند و خواستار كمال و پيشرفت در سطح فردي و اجتماعي هستند. اسلام نيز همواره مسلمانان را به عزت طلبي و خودداري از ذلت در برابر ديگران دعوت كرده است. مهم ترين شاخصه هاي جامعه پيشرفته شامل بالا بودن سطح آگاهي هاي عمومي، بالا بودن ميزان مشاركت مردم در فعاليت هاي سياسي – اجتماعي، نظارت ملي و همگاني، قانون مداري، انتشارات و مطبوعات و . . . مي باشد. مهم ترين عوامل تأثيرگذار بر پيشرفت و تعالي جوامع شامل : خودسازي، مديريت صحيح و كارآمد، بهره مندي جامعه از رهبر صالح، عمل به قانون و تبعيض قائل نشدن در اجراي آن، رعايت انضباط فردي و اجتماعي، رعايت عدالت، وحدت، وجود سيستم اقتصادي سالم و كارآمد، دشمن شناسي و غافل نشدن از دشمن و . . . مي باشد. مهم ترين عوامل مؤثر در هلاكت و سقوط جوامع نيز شامل پيروي از هواي نفس، تفرقه و اختلاف دروني، نفوذ انديشه هاي بيگانه در جامعه، گسترش نفاق، سستي و كاهلي، دنياطلبي، اسراف و . . . مي باشد.
واژگان كليدي : جامعه، پيشرفت، تعالي، سقوط، انحطاط.
چكيده
اسراف به معناي تجاوز نمودن از حدود و موازين الهي و خروج از حد وسط در هر كاري كه انسان انجام مي دهد، مي باشد و شامل هر نوع زياده روي در كميت و كيفيت است.
انجام اين تحقيق زمينه اي براي آشنايي افراد با اسراف و انواع آن، و وسيله اي براي پيشگيري و نجات جامعه و اصلاح بهينۀ مصرف مي باشد. لذا انجام این تحقیق زمینه ای برای بالا رفتن آگاهی افراد جامعه از زیانها و خطراتی که دامن گیر جامعه اسلامی می گردد، است.
براساس آيات و روايات، اسراف عمل حرام و از گناهان كبيره مي باشد.
اسراف امري نسبي است، يعني به مقتضاي شرايط زماني و مكاني و جوامع و شأن افراد متغير است وليكن ضايع كردن مال و خرج كردن آن در مصارف حرام و مصرف مال در آن چه به بدن ضرر مي رساند، در جميع حالات حرام مي باشد.
اسراف انواع مختلفي دارد كه شامل اسراف در خوردن و آشاميدن، انفاق، قصاص و قتل، قدرت طلبي، اموال يتيمان، امور جنسي، تبذير و اتلاف مال، فرمان نبردن و تجاوز از حريم الهي مي باشد. و انواع ديگر آن در اجتماع، شامل تجمل گرائي، اعتياد به مواد مخدر، مصروف مشروبات الكلي، رقابت هاي تسليحاتي و زياده روي در آب و برق مي باشد.
عمل اسراف، زيان هاي فردي و اجتماعي دارد كه از جمله حق ناشناسي و كفران نعمت الهي، مبتلا شدن به انواع بيماري ها، فقر، سقوط اخلاق و ايمان، اختلاف طبقاتي و كاهش توليد را به دنبال دارد.
راه هاي مبارزه با اسراف شامل: رعايت اعتدال در همه اعمال، از بين بردن عوامل مولّد اسراف، الگو گرفتن از افراد متعادل، توجه به كيفرهاي دنيوي و اخروي، تقويت وجدان، نظارت همگاني و مجازات از طريق قوه قضائيه مي باشد.
نوع منابع اين تحقيق شامل كتب اخلاقي، تفسيري و روايي مي باشد و براساس روش، يك تحقيق كاربردي، توصيفي و اخلاقي است.
واژگان كليدي: اسراف، افراط، تبذير، تجاوز، اعتدال، ميانه روي، مصرف، الگو، حدود، قوانين.
استاد راهنما
حجه الاسلام مجيد حسين زاده
استاد داور
سركار خانم فلاح زاده
پژوهشگر
نجمه حسين زاده شيرازي
در بیان اسرار عرفانی حج نکات بسیاری گفته شده است . با توجه به این ایام که حجاج رحل اقامت در سرزمین وحی می افکنند بد ندیدیم که در مورد یکی از این اسرار بحث کنیم:
ولایت سربزرگ حج
زائران بیت خدا که عازم حج و حرم مطهر رسول اکرم-صلی الله علیه و آله- و ائمه-علیهم السلام- هستند عنایت کنند که ذات اقدس اله در قرآن کریم فرمود: «لله علی الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلاً» . اگر لله علی الناس حج البیت است پس حج هم باید لله باشد. اگر لزوم حج از طرف خدا و مال خداست پس انجام آن باید لله باشد. اگر کسی به قصد سیاحت، تجارت و مانند آن، به طرف مکه حرکت کرد، چنین حجی سری ندارد، چرا که سیر الی الله نیست. مهم ترین سر حج آن است که: این سیر، الی الله باشد، زیرا به صورت «لله علی الناس» تعبیر شده است.
نکته بعدی آن است که ائمه-علیهم السلام- از وجود مبارک رسول اکرم-صلی الله علیه و آله- نقل کرده اند که: رسول خدا-صلی الله علیه و آله- علامت قبولی حج را به زائران بیت خدا گوشزد کرد و فرمود: اگر کسی به حج موفق شد، زیارت خانه ی خدا نصیبش گردید و برگشت و انسان صالحی شد، دیگر دستش به گناه و پایش به اشتباه دراز نشد، این نشانه ی قبولی حج او است. و اگر بعد از زیارت خانه ی خدا بازتن به تباهی و گناه داد نشانه ی مردود بودن حجش می باشد. این نکته می تواند به نوبه ی خود بیانگر سر حج باشد. زیرا اسرار عبادت های ما در قیامت ظهور می کند که روز ظهور باطن است. در آن روز، هر انسانی می فهمد کار او قبول است یا مردود. و سر رد و قبول را هم مشاهده می کند. اگر کسی در دنیا توانست به مرحله ای برسد که نظیر قیامت حجش مورد قبول واقع شده، این شخص به گوشه ای از اسرار حج رسیده است، و قهراً سبب قبولی یا رد عمل را هم بررسی می کند.
مضمون حدیثی که از وجود مبارک پیامبر-صلی الله علیه و آله- رسیده این است که: اگر کسی خواست ببیند حج او مقبول است یا نه، ببیند بعد از برگشت از بیت الله، دست به گناه دراز می کند یا نه؟ اگر گناه نمی کند نشانه ی قبولی حج است و اگر باز گناه انجام می دهند نشانه ی مردود بودن آن می باشد. این معنا در سایر عبادت ها نیز هست.
حج، سری دارد که صورنفسانی آن، حقیقت انسان را تأمین می کند. حقیقت هر کس را عقاید، اخلاق، اعمال و نیات او می سازد. حج، انسان ساز است. و اگر کسی حاجی راستین نبود انسان واقعی نیست. سایر دستورات دینی نیز این چنین است، نماز، روزه و عبادت های دیگر، انسان سازند. و اگر کسی به حقیقت نماز و سر روزه راه نیافت از انسانیت سهمی ندارد. صورتش صورت انسان است ولی سیرتش سیرت حیوان. آنچه که حقیقت انسان را تأمین می کند، یا به صورت انسانیت، یا به صورت حیوانیت، همان عقاید، اخلاق و اعمال است.
حج، سری دارد که سریره ی انسان با سر حج هماهنگ است و ساخته می شود. سدیر سیرفی می گوید:
در سرزمین عرفات محضر امام ششم بودم، دیدم جمعیت زیادی مشغول انجام وظیفه ی حج، دعا و مانند آنند. در قلبم خطور کرد: آیا این ها به جهنم می روند؟ و این همه جمعیت بر ضلالت و گمراهیند؟ چون کسی که معتقد به ولایت و امامت امام علی -علیه السلام- و اولاد علی-علیه السلام- نباشد و کسی که دستور دین پیغمبر-صلی الله علیه واله- را عالماً و عامداً زیر پا بگذارد، حقیقتش، حقیقت انسان نیست. آن گاه امام صادق-علیه السلام- به من فرمود: «سدیر تأمل» تامل کن. دقت کردم، دیدم اثر تصرفی که امام ششم در من کرد، باطن بسیاری از افراد را می بینم که به صورت انسان نیستند. و وضع من دوباره به حالت اول برگشت.
پس حج سری دارد که سیره، حقیقت و سریره ی انسان را می سازد. اگر کسی با واقعیت حج همراه بود، انسان راستین است. و اگر برای تجارت و سیاحت، حج کرده و از ولایت سهمی نداشت، به عترت طاهره ایمان نیاورد و … از سر حج محروم است.
برگرفته از تحقیق پایانی سرکار خانم حکیمه موسوی