تاریخ آغار راهپیمایی اربعین حسینی به سال ۶۱ هجری و تاریخ حادثه کربلا مربوط است. بنا به روایت علما و مورخین بیستم صفر سال ۶۱ هجری قمری، چهلمین روز کشته شدن حسین بن علی (ع) روزی است که سر مقدس امام حسین (ع) در بازگشت اسرای کربلا به تاریخ بیستم صفر به جسد مطهر امام برگردانده شده و با پیکر ایشان دفن می شود. لذا از دیدگاه بسیاری از صاحب نظران و مورخان شیعه و اهل سنت، مبنای تاریخی چنین بزرگداشتی، ورود اهل بیت(ع) به کربلا در اولین اربعین حسینی (سال ۶۱ هجری) و دفن سرهای مطهر شهیدان به ویژه سر مقدس امام حسین (ع) در کنار پیکرهای مطهر آنها است.
بر مبنای منابع تاریخی جابر بن عبدالله، نخستین زائر کربلای معلی است که در روز اربعین (به سال ۶۱ هجری) از مدینه به سمت کربلا رهسپار شده است. اقدام تاریخی جابر بن عبدالله را رهبر معظم انقلاب اینگونه مورد توجه قرار داده اند:
«شروع جاذبه مغناطیسی حسینی در روز اربعین است، جابربن عبدالله را از مدینه بلند می‌کند و به کربلا می‌کشاند، این همان مغناطیسی است که امروز هم با گذشت قرن‌های متمادی در دل من و شما هست».
اربعین، چهلمین روز شهادت امام حسین(علیهالسلام) است که جان خود و یارانش را فدای دین کرد. از آنجا که گرامیداشت خاطره شهید و احیاء اربعین وی، زنده نگهداشتن نام و یاد و راه اوست و زیارت، یکی از راه های یاد و احیاء خاطره است، زیارت امام حسین(علیهالسلام) به ویژه در روز بیستم ماه صفر که اربعین آن حضرت است، فضیلت بسیار دارد .
امام حسن عسکری(علیهالسلام) در حدیثی علامتهای «مؤمن»را پنج چیز شمرده است:
پنجاه و یک رکعت نماز، زیارت اربعین، انگشتر کردن در دست راست، پیشانی بر خاک نهادن و «بسم الله» را در نماز، آشکارا گفتن .
خواندن زیارت اربعین در این روز مستحب است که در کتب ادعیه آمده است و از طریق صفوان جمال از امام صادق(علیهالسلام) روایت شده است. زیارت دیگری را جابر بن عبدالله انصاری در این روز خوانده است و متن زیارت به عنوان زیارتنامه آن امام در نیمه ماه رجب نقل شده است.
مورخان نوشته اند که جابر بن عبدالله انصاری به همراه عطیه عوفی، در اولین اربعین پس از عاشورا به زیارت امام حسین(علیهالسلام) نائل آمدند. وی که آن هنگام نابینا شده بود، در فرات غسل کرد و خود را خوشبو ساخت و گامهای کوچک برداشت تا سر قبر حسین بن علی (علیهماالسلام) آمد و با راهنمایی عطیه، دست روی قبر نهاد و بیهوش شد، وقتی به هوش آمد، سه بار گفت: یا حسین! سپس گفت: «حبیب لا یجیب حبیبه …» آنگاه زیارتی خواند و روی به سایر شهدا کرد و آنان را هم زیارت نمود.
آیت الله مرعشی نجفی بیست بار پیاده به همراه تعدادی از طلاب که همه از مراجع و بزرگان شدند، به کربلا مشرف شد.
سیدمحمدحسین طهرانی، سید احمد مستنبط، شیخ عباس قوچانی، شیخ حسن نجابت شیرازی و سید عبدالحسین دستغیب و شهید صدر اول و شهید صدر دوم در این پیاده روی شرکت می کردند.
شیخ مرتضی انصاری و میرزا حسین نوری، صاحب موسوعه حدیثی «مستدرک الوسائل» در عید قربان . سیدمهدی بحرالعلوم در دسته عزای «طوریج» شیخ جعفر کاشف الغطاء در یکی از پیاده روی هایش به کربلا، به حضور حضرت ولی عصر(ع) شرفیاب شد و حضرت ایشان را به سینه خویش چسبانده و فرموده است: «خوش آمدی ای زنده کننده شریعت ما».
ثواب قدم های برداشته شده در راه زیارت امام حسین(ع)
ائمه هدی(علیهم السلام) بارها در روایات خود، پیاده روی به سمت حرم امام حسین(علیه السلام) را توصیه کرده اند و برای هر قدمش اجر و مغفرت ویژه ای در نظر گرفته اند.
عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ ثُوَیْرِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: یَا حُسَیْنُ! مَنْ خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یُرِیدُ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ص إِنْ کَانَ مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةً وَ مَحَى عَنْهُ سَیِّئَةً؛ حَتَّى إِذَا صَارَ فِی الْحَائِرِ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْمُصْلِحِینَ الْمُنْتَجَبِینَ حَتَّى إِذَا قَضَى مَنَاسِکَهُ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْفَائِزِینَ حَتَّى إِذَا أَرَادَ الِانْصِرَافَ أَتَاهُ مَلَکٌ فَقَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص یُقْرِوُکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ لَکَ: اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ فَقَدْ غُفِرَ لَکَ مَا مَضَى .
از حسین بن ثویر روایت شده که امام صادق(علیه السلام) فرمودند:
ای حسین! کسی که از منزلش بیرون آید و قصدش زیارت قبر حضرت حسین بن علی(علیهماالسلام) باشد؛ اگر پیاده رود؛ خداوند منّان به هر قدمى که برمى دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو مى فرماید؛ با رسیدن به حرم دوست، از رستگاران می شود تا زمانى که به حائر برسد و پس از رسیدن به آن مکان شریف حق تبارک و تعالى او را از رستگاران قرار مى دهد؛ با انجام اعمال زیارت، از فائزان می شود تا وقتى که مراسم و اعمال زیارت را به پایان برساند که در این هنگام او را از فائزین محسوب مى فرماید؛ هنگام بازگشت ندا می رسد که بخشیده شدی تا زمانى که اراده مراجعت نماید در این وقت فرشته اى نزد او آمده و مى گوید: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به تو سلام می رساند و خطاب به تو مى فرماید: از ابتدا عمل را شروع کن، تمام گناهان گذشته ات آمرزیده شد.
کسی که از منزلش بیرون آید و قصدش زیارت قبر حضرت حسین بن علی(علیه السلام) باشد؛ اگر پیاده رود؛ خداوند منّان به هر قدمى که برمى دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو مى فرماید
فائزان، همنشینان معصومین(علیهم السلام) هستند
در این روایت دانستیم که ابتدا زائر حرم امام حسین (علیه السلام) به مقام رستگاران و سپس به مقام فائزان می رسد. تفاوت این دو مقام در این است که فوز یا رستگاری عملی یک مرحله بالاتر از فلاح یا رستگاری اعتقادی است. اگر کسی فائز شد جایگاهش همنشینی و انس حقیقی با حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار(علیهم السلام) در بالاترین رتبه بهشت است و کوتاه ترین راه فائز شدن، این است که محبت امام حسین در دل انسان بتابد.
بدنت را خرج امام حسین(علیه السلام) کن
امام صادق(علیهالسلام) فرموده است:
من خرج من منزله یرید زیارة قبر الحسین بن علی(علیهالسلام) ان کان ماشیا کتبت له بکل خطوة حسنة و محا عنه سیئة…» ؛
هر کس به قصد زیارت امام حسین(علیهالسلام)، پیاده از خانهاش خارج شود، خداوند در مقابل هر گام، برای او حسنهای مینویسد و گناهی از او میزداید
از همه این حرف هایی که گفته شد مهمتر مسئله علم و تحقیق و پژوهش است…
پول فی نفسه اقتدار نمی‌آورد. آنی که اقتدار می‌آورد، دانش است. امروز اگر آمریکا پیشرفتگیِ علمیِ خودش را نمیداشت، نمیتوانست در دنیا اینجور زورگوئی بکند و در همه‌ی مسائل عالم دخالت بکند…
ثروت هم اگر به دست می آید از ناحیه علم به دست می آید علم را اهمیت بدهید. اینی که من سالهاست روی مسئله‌ی علم، تحقیق، پژوهش، پیشرفت، نوآوری، شکستن مرزهای علمیِ موجود تکیه میکنم، به خاطر این است. بدون انواع دانش، اقتدار کشور امکانپذیر نیست. دانش اقتدار می‌آورد.
دیدار جمعی از نخبگان علمی کشور ۶/آبان/۸۸
پژوهش خیلی مهم است. البتّه ما پژوهشگاه‌هایی داریم، خوب هم هست امّا خود دانشگاهها باید پژوهش‌محور بشوند؛ پژوهشگاه درست کنند، پژوهشکده درست کنند و خود دانشگاه بشود پژوهش[محور]. منافاتی هم ندارد که بیرون هم باشند، پژوهشگاه‌ها و پژوهشکده‌های بیرونی وجود داشته باشند امّا خود دانشگاهها بشوند پژوهش‌محور.
دیدار رؤسای دانشگاهها، پژوهشگاه‌ها، مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری ۲۰/آبان/۹۴
ما اگر تحقیق را جدی نگیریم، باز سالهای متمادی بایستی چشم به منابع خارجی بدوزیم و منتظر بمانیم که یک نفر در یک گوشه ی دنیا تحقیقی بکند و ما از او یا از آثار تألیفی بر اساس تحقیق او استفاده کنیم و اینجا آموزش بدهیم. این نمیشود؛ این وابستگی است؛ …..من بارها گفته ام که ما از شاگردی ننگمان نمیکند که شاگردی کنیم؛ استاد پیدا بشود، ما پیش او شاگردی میکنیم؛ اما از این ننگمان میشود که همیشه و در همه ی موارد شاگرد باقی بمانیم؛ این که نمیشود.
دیدار اساتید و رؤسای دانشگاهها ۹/مهر/۸۶
