“راهکارهای موثر درونی کردن ارزشها در نوجوان از دیدگاه اسلام”

استاد راهنما:
سرکار خانم احمدی

استاد داور:
جناب آقای طلعتی

پژوهشگر
زهرا جوانمردی

تابستان 91

چکیده

رشد اخلاقی ارزشی و دینی در نوجوانان از موضوعات مهم تعلیم و تربیت است. چرا که نوجوانان با مجموعه ای وسیعی از تغییرات بیرونی و درونی و تعارض های ناشی از ارزش های گوناگون اجتماعی و فرهنگی و دینی روبرو می شوند. از این جهت طرح اخلاق درونی با هویت دینی می تواند آنها را در برابر فرهنگ بیگانه حفظ کند.

روانشناسان معمولاً سنین 11 الی 13 تا 18 الی20 سالگی را دورۀ نوجوای به حساب آورده اند و با توجه به اینکه رشد ارزشها و باورهای اخلاقی پدیده بسیار پیچیده ای است باید جوانب مختلف رشد جنسی، جسمی، شناختی، عاطفی، فرهنگی -اجتماعی آن مورد توجه قرار گیرد.

در نظام اخلاقی اسلام انواع مختلف افعال انسان مانند افعال خاص هر فرد در ارتباط با خدای متعال و خانواده و اجتماع ارزش گذاری می شوند و با محور قرار دادن خدا بین همه ابعاد نیازهای اصیل انسان دستیابی به همه آنها را باهم ممکن می سازد. قابل ذکر است که عقل و وجدان اخلاقی دو عامل که از درون و خانواده و مدرسه، دوست و رسانه عواملی هستند که از بیرون در درونی کردن ارزش ها در نوجوانان اهمیت دارند.

فضایل اخلاقی ارزش های خدادادی است که از آنها به عنوان ارزش های فطری و طبیعی یاد شده است مثل صبر، صداقت، حیاء، اعتماد به نفس شجاعت، ترس و همچنین می توان از ارزش های اجتماعی که مورد خواست و آرزوی بیشتر افراد جامعه است و باعث می شود که فرد عواطف و اعمال خود را در جهت های معینی به جریان اندازد مثل مسئولیت پذیری، مشورت، وفای به عهد، نظم انعطاف پذیری امر به معروف یاد کرد.

توجه به ویژگی های انسان که قابلیت جانشینی خدا را در زمین دارد. با بکارگیری روش های تربیتی مناسب می توان او را در رسیدن به این مقام والا یاری کرد.

مثل آشنایی با نماز، توکل برخدا، اعتماد به نفس، کنترل نفس، قناعت.
نوجوانان امروز مردان و زنان کامل فردایند و از نظر طبع اخلاقی و فرهنگی و اجتماعی همانند یکدیگر نیستند پس لازم است در مسائل تربیتی و درونی کردن ارزشها به معرفی الگوی مناسب، اوقات فراغت، تشویق، برنامه ی عبادی مثل اعتکاف و تشکیل گروهها توجه شود.

در پایان آنچه که در مسائل تربیتی اهمیت دارد این است که تربیت وارد کردن فرد به پذیرش اجباری برنامه و اقدامات از پیش تضمین شده نیست.
کلید واژه: راهکار،فطرت، درون،ارزش، انسان،تربیت،خلق، هویت

تحقيق پايانی سطح دو (كارشناسي)
سیمای دنیا در نهج البلاغه
استاد راهنما
سرکار خانم فلاح زاده
استاد داور:
جناب آقای یزدانی
تهیه و تنظیم:
زینب عطاء الهی
پاییز 1389
چکیده

آنچه پیش روست بحثی پیرامون دنیا در نهج البلاغه است. اولین مطلبی که در این گفتار مورد توجه است اینست که آیا نهج البلاغه در باره دنیا مباحثی مطرح نموده است یا نه؟
با نگرش در نهج البلاغه بدست می آید که امام علی(ع) به مناسبت های گوناگون از دنیا و ویژگی های آن سخن گفته است. شاید کمتر متنی یافت شود که این مقدار به دنیا پرداخته و خصوصیات آن را بر شمرده باشد و تعبیر گروهی از بزرگان چنین بوده است که نهج البلاغه کتاب دنیا شناسی است.
در نهج البلاغه دو گونه خطاب نسبت به دنیا وجود دارد. امام در جائی دنیا را می ستاید و در جای دیگر آنرا نکوهش می کند. ستایش و مذمت از دنیا به نحوه نگرش افراد به آن بستگی دارد. بسیاری از انسانها در اثر غفلت، دنیا را هدف زندگی خود قرار داده و به آن دل می بندند و از هدف نهائی که هدف خلقت است باز می مانند بهمین خاطر امام علی (ع) بحث دنیا راگسترده و کامل بیان کرده اند.
در این نوشتار، به حقیقت دنیا، اقسام دنیا و ویژگی های آن و پیامدهای دنیا پرستی و راه های مبارزه با آن از دیدگاه امام علی (ع) بحث شده است. دنیا از دنو گرفته شده به معنی نزدیکتر اما حقیقت دنیا عبارتست از همین زمین و آنچه بر روی آنست از کوه ها و درختان گرفته تا دریاها و آدمیان.
دنیا در نهج البلاغه به عنوان وسیله و مقدمه رسیدن به آخرت، محل جمع آوری توشه معرفی شده است به دو قسم ممدوح و مذموم معرفی می شود. دنیای پسندیده امام علی(ع) آنست که وسیله ای باشد برای رسیدن به هدف اصلی و آن رسیدن به قرب الی الله است اما مذموم آنست که دنیا را اصل قرار داده و برای بدست آوردن آن از هیچ راهی دریغ نکند.
از ویژگی های دنیای مذموم می توان به فریبندگی آن، فناپذیری و بی اعتباری آن اشاره کرد که ره آوردهای شومی در پی دارد که برای مبارزه کردن با این نوع دنیا باید همواره یاد خدا، یاد مرگ و درس و عبرت گرفتن از گذشتگان و مبارزه با نفس و خودسازی در پیش گرفت تا بتوان از این دنیای فانی سربلند بیرون آمد.
واژگان کلیدی: دنیا، دنیا دون، دنیا طلب، دنیاپرست، مذموم، ممدوح، دهر، عاجله، آخرت.

پایان نامه سطح دو ( کارشناسی )
غفلت در قرآن و سنت
استاد راهنما :
سرکار خانم غفارنیا
استاد داور :
سرکار خانم فلاح زاده
پژوهشگر:
زهره آسیابانی
خردادماه 1386
چکیـده

غفلت به سستی نفس و توجه نداشتن به هدف ؛ به مبدأ (خدا) و منتهی (مرگ و معاد) و مشغول شدن به امور دنیوی معنا شده است .
انسان باید هوشیار باشد که در زندگی چند روزه خویش کمتر دچار نسیان و خطا شود که این نسیان و خطایش سبب آن نشده که از مصادیق غافلین به شمار آید و کم کم در انسان نشانه های غفلت از جمله سرگرمی و بی فکری ظهور پیدا کند.
علاوه بر آنکه با مورد بررسی قرار دادن، اقسام غفلت می توان با حالت آرامش بیشتری به زندگی خویش ادامه داد و با بررسی عواملی که باعث غفلت می شود، انسان متوجه آن شده که از چه موردهایی دوری گزیند و همچنین با خودداری از آنها مانند جهل، آرزوهای دراز و مقامات دنیوی و همنشینی با بدان و … از غفلت گریخته، خود را به خدای خویش نزدیک کند.
در حالی که پیروی از هوای نفس انسان غرق در لذایذ دنیوی شده و به گناهان گوناگونی مشغول می شود و همین باعث می شود که انسان تحمل شنیدن حق را نداشته و حقایق را نادیده گرفته، پس نتیجه اش چیزی نمی شود جز آنکه قلب و روح او به خواسته های نفسانی اش توجه می دارد و آنقدر سخت می شود که همه روح و روان او منحصر در این دنیا می شود.
و علاوه بر این، فرورفتن در غفلت، هم از نظر دنیوی و هم از نظر اخروی بر زندگیش اثر بگذارد ؛ از نظر دنیوی باعث می شود که دید انسان نسبت به عمق مسائل کوتاه شود و فقط جنبه ظاهری این دنیا را ببیند و خود را فراموش کند، و از نظر اخروی باعث می شود که انسان آخرت را فراموش کند و دست به انکار معاد بزند.
و در روز قیامت به صورت نابینا محشور شده و دچار پشیمانی شود که دیگر هیچ سودی ندارد و عاقبتش گرفتارشدن به عذاب سخت است. پس برای گریز از این آسیب با تفکر و یاری جستن از خداوند و عبرت از گذشتگان به فکر خویش بوده و بداند که چیزی جز مرگ در انتظارش نخواهد بود.
این نوشتار در محدوده ی تفاسیر و کتب اخلاقی با بخش های بیان شده فوق یعنی مفهوم شناسی ، بیان مصادیق ، اقسام و مراتب آن و عوامل و در نتیجه راه های درمان آن تنظیم شده است .

کلید واژه
غفلت، یقظه، تنبه، ذکر، تغافل، سهو، نسیان، خطا .

سیــره سیـاسی ـ اجتـماعی امـام بـاقر(ع)
استــاد راهنـما:
سرکـار خانـم بـانشی
استاد داور:
سرکـار خانـم فـلاح زاده
پژوهشگر:
آمـنه بــازیــار
بهار89
چـکیـــده :
پنجمین امام شیعیان امام باقر (ع) درسال 57 هجری در مدینه منوره دیده به جهان گشود.در بیان فضایل و مناقب ایشان همین بس که او را شکافنده ی دانش لقـب داده اند . جابر بن عبدالله انصاری از صحابه رسول خدا (ص) مأموریت می یابد سلام رسول اکرم (ص) را به ایشان ابلاغ نماید .
خلفای زمان امام افرادی ستم پیشه و بی کفایت بودند که به دلیل ظلم و ستم برعموم جامعه و بخصوص شیعیان و عدم توانایی اداره جامعه معمولاً مدت اندکی خلافت می کردند . دوران بیست ساله امامت امام مقارن با خلافت 5 خلیفه بوده است از میان این خلفا هر چند عمربن عبدالعزیز با امام و شیعیان رفتارهای بهتری داشت ولی او نیز در هر حال غاصب خلافت بود و بر منصبی تکیه زده بود که عترت رسول خدا شایسته آن بودند از این رو می توان تلاش های او را تنها در جهت منافع بنی امیه دانست و نه خدمت به اهل بیت و شیعیان آنان . عصرامام باقر(ع) و پیش از آن مقارن با بروز چالش های فکری و فرهنگی متعدد بوده است از سویی گروه هایی برای رسیدن به اهداف خاص که مهم ترین آن مقابله با فضایل عترت بوده، مانع انتشار احادیث نبوی شده بودند و احادیث ساختگی بسیاری را در فضای فکری جامعه پرا کنده می کردند؛ و از سوی دیگر نیز فرق انحرافی گوناگونی از قبیل جبریه، قدریه، مرجئه، ناصبی ها و… با نشر عقاید انحرافی اذهان مسلمین را غبارآلود می نمودند وحقایق اسلام را واژگونه می کردند.
امام باقر در دوران امامت خود در مبارزات سیاسی ـ اجتماعی از شیوه ی مبارزه ی غیرمستقیم بهره می برد و تلاش می کرد عدم مشروعیت حکومت بنی امیه و شایستگی اهل بیت (ع) برای اداره جامعه را به شکل غیرمستقیم تبیین نماید .
مهمترین بعد مبارزات امام نیز بعد فرهنگی و تلاش در جهت تبیین حقایق اسلام ناب بوده است که درقالب های گوناگون ازقبیل بیان انحرافات و اشکالات فرق انحرافی، رویارویی با بدعت و بدعت گزاران، احیاء و گسترش فقه شیعه ، ارجاع امت به قرآن و افشای چهره ی عالم نمایان بوده است.
در نهایت خلفای ستمگر بنی امیه که وجود امام را تهدید کننده ی خلاقت خود می دیدند، فرزند رسول خدا (ص) را درسال 114 هجری به شهادت رساندند و با این عمل ناخواسته حقانیت ائمه شیعه را به اثبات رساندند.
کتابهایی که خیلی در این تحقیق کاربرد داشته اند :1. درمکتب فجر دانش ها امام باقر (ع) نوشته دکتر علی قائمی .امام باقر الگوی زندگی نوشته ی حبیب اله احمدی .امام باقر (ع) جلوه ی امامت درافق دانش نوشته احمد ترابی بوده است.
کلید واژه : سیره، سیاست، اجتماع، امام، محمد، باقر.

آداب مهمانی و میزبانی در آیات و روایات

استاد راهنما
سرکار خانم علوی
استاد داور
سركار خانم فلاح زاده
پژوهشگر
راضیه عادل
زمستان 1389

چكيده

قرآن دینی جامع و کامل است. همین ویژگی قرآن است که چیزی از جزئیات زندگی آدم را فرو نگذاشته است. در حقیقت با اتکا به روایاتی و که از ائمه و پیامبران به ما رسیده و قرآن سبک زندگی سالم و درست را می توان از آن آموخت.
اسلام با توجه به فطرت بشر گاه در جزئیات نیز دخالت می کند و اینگونه نیست که سبک زندگی را در بخش کلیات و سطوح عالی تبیین کند بلکه به حوزه های کوچکتر و جزئی تر وارد می شود و حتی در حوزه آداب افزون بر اخلاق دستورهایی را ارائه می دهد. از این رو سبک زندگی در اسلام از کلی ترین و اصولی ترین آغاز و به مباحث و موضوعات بسیار ریز و دقیق و لطیف چون آداب ادامه می یابد.
یکی از این موضوعات بسیار ریز و دقیق و لطیف در سبک زندگی، آداب میهمانی است که در آیات قرآنی و روایات که اشکال گوناگون به این موضوع پرداخته شده است.
مهمانی همانند هر کار دیگر آدابی دارد که اگر بدان عمل شود کمک بسیاری به انسان ها در رسیدن به مقصد و قرار گرفتن در مسیر درست خدایی شدن می کند.
زیرا انسان ها در روابط اجتماعی است که خود را به طور کامل تعریف می کند و اصولاً هوی، تنها در سایه ی شناسایی دیگری معنا می یابد و هویت یابی در سایه ی آن محقق می شود. از این رو مسائل و مباحث اجتماعی بیش تر مورد توجه و اهتمام قرآن و اسلام است و تا جایی که امکان دارد باید مورد اهمیت و توجه قرار بگیرد.
واژگان كليدي: ادب، مهمان، میزبان.