مبانی و مبادی انسجام اسلامی

توحید، قرآن، نبوت:
هرامری برای شروع و ایجادش نیازمند یک سری مبانی و مبادی است، ایجاد وحدت و انسجام اسلامی نیز از این امر مستثنی نیست. از جمله مهمترین و اولین مبنای ایجاد انسجام اسلامی توحید است.

الف) توحید:
بنای توحید که مبنای فکری و اعتقادی و اجتماعی و عملی ماست، در وحدت است… در جامعه ای که برمبنای شرک بنا شده باشد، طبقات انسان هم جدا و بیگانه از یکدیگر است. در جامعه ی توحیدی که وقتی مبدأ و صاحب هستی و سلطان عالم وجود و حیّ و قیّوم و قاهری که همه حرکات و پدیده های عالم، مرهون اراده و قدرت او می باشد، یکی است، انسان ها با یکدیگر خوشاوندند، چون به آن خدا وصل اند، به یک جا متصل اند و از یک جا مدد می گیرند. لازمه ی همین ارتباط و اتصال است که جامعه ی اسلامی در درون خود یکی است و متحد و متصل به هم است و در بیرون نیز جز اجزای مساعد با خود را جذب نمی کند.

به فرموده ی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران امام خمینی (ره):
ما اگر این جهت را محکم کردیم که ما برای خدا، از خدا هستیم و برای خدا باید عمل کنیم و به خدا مراجعه می کنیم، انا لله و انا الیه راجعون؛ ما از اوییم و به او برمی گردیم، اگر ما این را تحکیم کنیم در قلبمان که ما از او هستیم، و هرچه او گفته است باید بکنیم. گفته است با هم باشید، ما هم باید با هم باشیم برای اطاعت خدا… اگر ما دنبال این معنا باشیم که اطاعت کنیم این امر خدا را، هرکس حرفی بزند به گوش ما فرو نمی رود، هر دروغپردازی که بکنند همه اش خنثی خواهد شد، برای اینکه ما این پایه را محکم کردیم که برای خدا وحدت داریم. ما وحدتمان برای این نیست که خودمان به جایی برسیم، خدا فرموده وحدت داشته باشید، برای او وحدت داریم و این وحدت برای خداست، هرکبری در مقابلش خنثی است. برای اینکه این کید با خداست.

بنابراین اگر ملت با خدا و برای خدا، وحدت را ایجاد کند و آن را حفظ نماید، هیچ قدرتی یارای مقابله با آنها را نخواهد داشت، ولی باید در نظر داشت که این وحدت کارساز و هدفمند باشد.

امام خمینی (ره) در جایی از سخنان خود در این باره می فرمایند:

من امیدوارم که این اجتماعات بدان منتهی بشود به اجتماع ارواح و مهم آن است، که مقصدی که مقصد اسلام است و مورد امر خدای تبارک و تعالی است و همه ی انبیاء برای آن مقصد آمده اند از آن غفلت نشود. باید گفتارها انسان را برساند به معنویات و برساند به توحید کلمه و کلمه ی توحید.

ب) قرآن:

دومین مبنا برای ایجاد انسجام اسلامی، قرآن کریم است. قرآن می کوشد تا همه ی انسان ها را در یک جامعه ی جهانی واحد گرد آورد و جهانی شدن به عنوان یک فرایند طبیعی و جهانی سازی به عنوان یک برنامه اسلامی مورد تأکید و تأیید قرآن و اسلام است. قرآن از انسان ها می خواهد که با حفظ اصول و در نظر داشتن اختلاف های ملی و حق شریعتی خود، در یک اجتماع کلان و واحد انسانی گرد هم آیند و به اصول و ارزش های مشترکی توجه کنند. از این رو مردم را به کلمه ی یگانگی فرا می خواند.
قرآن در کنار برنامه های تشریعی، پیروان شریعت های مختلف را به گردآمدن بر نقاط مشترک با یکدیگر فرا می خواند. و بدین ترتیب بنیاد جامعه ی جهانی آرام و امن همراه با احترام متقابل به فرهنگ ها و ملیت ها را پی می ریزد.
یکی دیگر از مبادی وحدت و انسجام اسلامی نبوت است که در ذیل به آن می پردازیم:

ج) نبوت:

توحید کلمه و عقیده، از بزرگترین مقاصد انبیای عظام بوده است، از همین رو بود که پیامبر اکرم (صلوات الله علیه) درصدر اسلام و براساس آیه ی:
«انما المؤمنون اخوه» در میان مسلمانان عقد اخوت ایجاد کردند و برای این امر هیچ گونه تفاوتی میان عرب و عجم قائل نبودند.

امام خمینی (ره) احیاگر قرن بیستم نیز در این باره می فرمایند:

یکی از مقاصد بزرگ شرایع و انبیای عظام «سلام الله علیهم» که علاوه برآنکه خود مقصد مستقل است، وسیله ی پیشرفت مقاصد بزرگ و دخیل تام در تشکیل مدینه ی فاضله می باشد، توحید کلمه و توحید عقیده است، و اجتماع در مهام امور و جلوگیری از تعدیات ظالمانه ی ارباب تعدی است، که مستلزم فساد بنی الانسان و خراب مدینه ی فاضله است. و این مقصد بزرگ، که مصلح اجتماعی و فردی است، انجام نگیرد مگر در سایه ی وحدت نفوس و اتحاد همم و الفت و اخوت و صداقت قلبی و صفای باطنی و ظاهری؛ و افراد جامعه به طوری شوند که نوع بنی آدم تشکیل یک شخص دهند، و جمعیت به منزله ی یک شخص باشد و افراد به منزله ی اعضاء و اجزاء آن باشد؛ و تمام کوششها و سعی ها حول یک مقصد بزرگ الهی و یک مهم عظیم عقلی، که صلاح جمعیت و فرد است، چرخ زند. و اگر چنین مودت و اخوت در بین یک نوع یا یک طایفه پیدا شد، غلبه کند بر تمام طوایفی که در این طریقه نباشند.

و در کافی شریف است: عن ابی عبدالله، علیه¬السلام:«تواصعوا و تباروا و تراحموا و کونوا اخوه ابرارا کما امرکم الله عزوجل»؛ امام صادق (علیه¬السلام) فرمودند: با یکدیگر پیوند داشته باشید و خوشرفتاری و مهربانی نمایید و برادرانی نیکوکار باشید، همانگونه که خدای عزوجل فرمانتان داده است.

برگرفته از تحقیق پایانی سرکار خانم پروین صارم پور-89