چکیده

کسب و کار ابتدائی ترین سطح نظام اقتصادی هر جامعه ای را تشکیل می دهد. به عنوان پایه و اساس نظام اقتصادی جوامع به شمار می رود. اسلام قوانین و تعالیم مخصوصی را برای کسب و کار و درآمد افراد یک جامعه اسلامی در نظر گرفته است. اساس آن کسب و کار مشروع و کسب روزی حلال است. دین اسلام به پیروانش اجازه نمی¬دهد به هر شیوه و روشی کسب درآمد کنند، اجازه نمی دهد هر کسب و کاری را برگزینند، اجازه نمی¬دهد با ضرر و زیان به افراد یک جامعه کسب درآمد کنند، از این جهت در احکام اسلامی قبل از هر مسأله ای در مکاسب، مکاسب محرمه را عنوان می¬کند.

در قرآن نیز به عنوان اولین منبع احکام دینی در اسلام، آیات متعددی دیده می شود. که تمام بندگان را به کسب روزی حلال و دوری از حرام خوری دعوت می¬کند. نگاهی به زندگی انبیاء و اولیاء و معصومین علیهم السلام به عنوان الگوی کامل، نشان دهنده این واقعیت است که آن ها در اعمال و رفتار و گفتار خود تمام هدف و سعی شان کسب روزی حلال و مبارزه با حرام خوری بوده است. امروزه به دلیل ضعیف شدن اعتقاد مذهبی در بین مردم و رواج فرهنگ سرمایه داری و تجمل گرایی و تبلیغات غلط رسانه ها و تربیت غلط خانوادگی و ناامنی شغلی و بیکاری و شیوع فساد اقتصادی از سوی متولیان اقتصادی و اداری در جامعه مثل اختلاس و رشوه و غیره و از همه مهم تر عدم آگاهی مردم از احکام داد و ستد و حلال و حرام شغلی این نوع کسب و درآمد به صورت تدریجی شیوع پیدا کرده است.

آثار شوم و زیان بار این مسأله نه تنها خود مرتکب کننده را دربرمی¬گیرد بلکه نسل فرزندان و جامعه او را نیز آلوده خواهد کرد. در یک نگاه عمیق ریشه و منشأ بسیاری از انحرافات و خشونت ها و فحشا و اختلاف طبقاتی ها و نزول بلاها و از بین رفتن و سست شدن ارکان نظامی و سیاسی حکومت ها از رواج این معضل شوم می¬باشد.

در جهت مقابله با این معضل در جامعه فرد و خانواده و مسئولین فرهنگی و مسئولین نظارتی و قضائی نقش مهمی ایفا می¬کنند. هر فردی می¬تواند با ایجاد تقوای الهی و الگوگیری مناسب در کسب و کار خود را از دنیای حرام دور سازد.

والدین در خانواده ها با تربیت فرزندان عقل گرا و آموزش صحیح احکام مالی و اقتصادی به آن ها و با رفتار و اعمال خود مثل دقت در کسب درآمد حلال و توجه دقیق به اموال عمومی و یتیمان می¬توانند الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشند.

مسئولین فرهنگی و نظارتی و قضایی نیز می¬توانند با برنامه ریزی هدفمند «فرهنگ کسب حلال و دوری از حرام» را در بین مردم جامعه زمینه سازی کنند.

کلیدواژه ها: کسب، مال، حلال، حرام، احتکار، ربا

محقق: آسیه توفیقی

استاد راهنما: سر کار خانم نجمه رضوی

استاد داور: سر کار خانم طیبه فلاح زاده

تاریخ دفاع: 1/9/94

امتیاز : عالی (19.60)