موضوعات: "پژوهشی" یا "پایان نامه ها" یا "مناسبت ها" یا "رمضان" یا "رجب" یا "ذی الحجه" یا "شب قدر" یا "ذی القعده" یا "شوال" یا "دهه فاطمیه" یا "محرم" یا "سالگرد ها" یا "مطالب علمی" یا "اخبار"

امام باقر (ع)پس از عمری تلاش در میدان بندگی خدا و احیای دین و ترویج علم و خدمات اجتماعی به جامعه ی اسلامی ، در روز هفتم ماه ذی الحجه سال 114 1به شهادت رسیدند . در سال شهادت آن حضرت آرای دیگری نیز وجود دارد. دسته ای از مورخان سال117 2و بعضی سال 118 3 و گروه اندکی سالهای116 4 و 113 5 و 111 6 را یاد کرده اند اما بیشترین منابع تاریخی سال 114 7 را متذکر شده اند .8
منابع روایی و تاریخی علت وفات آن حضرت را مسمومیت دانسته اند، مسمومیتی که دستهای حکومت امویان در آن دخیل بوده است 9. از برخی روایات استفاده می شود که مسمومیت امام باقر (ع)به وسیله ی زین آغشته به سم ، صورت گرفته است، به گونه ای که بدن آن گرامی از شدت تأثیر سم بسرعت متورم گردید و سبب شهادت آن حضرت شد .10
در این که چه فرد یا افرادی در این ماجرا ی خائنانه دست داشته اند نقلهای روایی و تاریخی از اشخاص مختلفی نام برده اند. بعضی از منابع شخص هشام بن عبدالملک را عامل شهادت آن حضرت دانسته اند،11 برخی دیگر، ابراهیم بن ولید را وسیله ی مسمومیت معرفی کرده اند . و برخی دیگر از روایات زید بن حسن را که از دیر زمان کینه های عمیق نسبت به امام باقر (ع ) داشت، مجری این توطئه می دانند. به طور مسلم وفات امام باقر (ع)در دوران خلافت هشام بن عبدالملک رخ داده است ؛ زیرا خلافت هشام از سال 105 تا سال 125 هجری استمرار داشته، و آخرین سالی که مورخان در وفات امام باقر (ع )نقل کرده اند 118 هجری می باشد .
با این که نقلها بظاهر مختلف است، اما با اندک تامل در منابع روایی و تاریخ ، بعید نیست که همه آنها به گونه ای صحیح باشد زیرا عامل شهادت آن حضرت لازم نیست یک نفر باشد بلکه ممکن است افراد متعددی در شهادت امام باقر (ع) دست داشته اند که هر روایت و نقل، به یکی از آنان اشاره کرده است .
اما با توجه به برخوردهای خشن و قهر آمیز هشام با امام باقر (ع) و عداوت انکار نا پذیر بنی امیه با خاندان علی (ع) شکی نیست که او در از میان بردن امام باقر (ع)- اما به شکلی غیر علنی - انگیزه ای قوی داشته است .
با این وجود امام باقر (ع) در بقیع کنار مرقد پدر بزرگوارشان امام سجاد (ع) و عموی بزرگوارش حسن بن علی (ع) مدفون گشت .

2- وصـایـای امام باقر (ع) :
امام باقر (ع) پیش از وفات و در طول مدت امامت بارها و بارها درباره ی امام صادق (ع) به وصایت و جانشینی خود سخن می گفتند ولی این بار در هنگام مرگ به او وصیتهایی نمود :

امام صادق (ع ) فرمودند : پدرم آن چه در آن جا بود ( از کتاب و سلاح و نشانه های امامت ) به من سپرد و چون وفاتش نزدیک شد، فرمود گواهانی نزد من بیاور. من چهار تن از قریش را که نافع- غلام عبدالله بن عمر - در میان آنها بود، حاضر کردم، سپس فرمودند: بنویس این است آنچه یعقوب به پسرانش وصیت کرد : پسرانم ! خدا برای شما این دین را برگزید، پس نمیرید جز این که مسلمان باشید . امام باقر(ع) به فرزندش (جعفر)وصیت کرد و به او فرمود که او را در بردی که نمار جمعه را با آن می خواند، کفن پوشد، و با عمامه ی خودش او را عمامه پوشد، و قبرش را چهار گوش سازد و به مقدار چهار انگشت بالا آورد، و هنگام دفن، بندهای کفن او را بگشاید . سپس به گواهان فرمود : برگردید ؛ خدا شما را رحمت کند .پس از آن که رفتند، گفتم ای پدر ! در این وصیت احتیاجی به گواه گرفتن بود؟ فرمود: پسر جانم ! نخواستم که تو ـ در امر امامت یا کارهای وصیت ـ مغلوب باشی (و مشکلی پیدا کنی ) و مردم بگویند به او وصیت نکرده است، خواستم که تو حجت ودلیل داشته باشی .
در جای دیگر نیز امام صادق (ع) می فرمایند: پدرم به من وصیت فرمود : ای جعفر! فلان مبلغ از مال من وقف کن تا نوحه گران به مدت 10 سال در سرزمین منی در ایام حج برایم عزاداری کنند . و در وصیت دیگری آمده است : حضرت هشتصد درهم را برای عزاداری خویش قرار داد.

این وصیت از بزرگترین نشانه های مظلومیت اهل بیت (ع) است، و به ما می آموزد که یکی از بهترین راه ها جهت معرفی شخصیت امامان (ع) و بیان مظلومیت آنان، بر پا کردن مجالس سوگواری و شرح فضایل و مناقب امامان معصوم (ع) است . سفارش امام باقر (ع) به عزاداری برای ایشان به مدت ده سال در سرزمین منی بود ؛ در اجتماعی عظیم و در مکان و موقعیتی بسیار حساس و ارزنده که جمع زیادی از کشورها و ملیتهای مختلف حضور دارند و جهت ادای فریضه ی حج جمع شده اند ؛ حجی که از ارکان عظیم اسلام است که هر کس آن را عمدا ترک کند ،در حالی که استطاعت داشته باشد در پایان عمر به او خطا ب می شود : بمیر به دین یهود و یا نصاری . آری؛ بیان مظلومیت امامان معصوم (ع ) و تاریخ زندگانی آنان، در حقیقت بزرگترین عبادت است ؛ چرا که مردم را با امام خود آشنا نموده وباعث می شود معرفت بیشتری نسبت به معارف دینی پیدا کنند .
امام باقر (ع) مظلوم زیست و مظلومانه به زهر جفای هشام بن عبدالملک به شهادت رسید، و وصیت کرد در منی (موسم حج ) برایش عزا برپا نمایند و برای این کار هم بودجه ای تعیین نمود تا برای مظلومیتش گریه کنند، و همه ی مردم بدانند اهل بیت پیامبر (ص) مظلوم اند و حقوق شان ضایع شده است . این وصیت جنبه ی تبلیغاتی و نوعی رسوایی برای دشمنان داشت ؛ چنان که امام صادق (ع ) فرمودند : پدرم این عمل را سنت می دانست که قبری برای او درست شود و همیشه کنار قبر او بیایند و آب روی آن بریزند، و برای ایشان نوحه خوانی و عزاداری کنند .
از این وصیت و از تاریخ زندگانی امام باقر (ع) مشخص می شود که در زمان حیات حضرت، حقوق ایشان را غصب نمودند و به او اذیت و آزار رساندند، ایشان را تبعید و زندانی کردند و مردم را از فیض وجود مبارکش و از برکات علومش محروم نمودند . در حقیقت، این وصیت تاریخی فریاد مظلومیت امام باقر (ع ) است زیرا بعد از شهادت آن بزرگوار هم دست از قبر منورش بر نداشتند و با فتوای علمای وهابی، در روز 8 شوال سال 1344 هجری قمری، قبر و بارگاه ملکوتی ایشان و بقیه ی امامان معصوم (ع) در قبرستان بقیع - یعنی امام حسن مجتبی و امام سجاد و امام جعفر صادق (ع)- را ویران نموده و با خاک یکسان کردند.

برگرفته از تحقیق پایانی سرکار خانم آمنه بازیار

بیشتر بخوانید

نظر دهید »

ولایت سر بزرگ حج

29 شهریور 1393

در بیان اسرار عرفانی حج نکات بسیاری گفته شده است . با توجه به این ایام که حجاج رحل اقامت در سرزمین وحی می افکنند بد ندیدیم که در مورد یکی از این اسرار بحث کنیم:

ولایت سربزرگ حج
زائران بیت خدا که عازم حج و حرم مطهر رسول اکرم-صلی الله علیه و آله- و ائمه-علیهم السلام- هستند عنایت کنند که ذات اقدس اله در قرآن کریم فرمود: «لله علی الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلاً» . اگر لله علی الناس حج البیت است پس حج هم باید لله باشد. اگر لزوم حج از طرف خدا و مال خداست پس انجام آن باید لله باشد. اگر کسی به قصد سیاحت، تجارت و مانند آن، به طرف مکه حرکت کرد، چنین حجی سری ندارد، چرا که سیر الی الله نیست. مهم ترین سر حج آن است که: این سیر، الی الله باشد، زیرا به صورت «لله علی الناس» تعبیر شده است.
نکته بعدی آن است که ائمه-علیهم السلام- از وجود مبارک رسول اکرم-صلی الله علیه و آله- نقل کرده اند که: رسول خدا-صلی الله علیه و آله- علامت قبولی حج را به زائران بیت خدا گوشزد کرد و فرمود: اگر کسی به حج موفق شد، زیارت خانه ی خدا نصیبش گردید و برگشت و انسان صالحی شد، دیگر دستش به گناه و پایش به اشتباه دراز نشد، این نشانه ی قبولی حج او است. و اگر بعد از زیارت خانه ی خدا بازتن به تباهی و گناه داد نشانه ی مردود بودن حجش می باشد. این نکته می تواند به نوبه ی خود بیانگر سر حج باشد. زیرا اسرار عبادت های ما در قیامت ظهور می کند که روز ظهور باطن است. در آن روز، هر انسانی می فهمد کار او قبول است یا مردود. و سر رد و قبول را هم مشاهده می کند. اگر کسی در دنیا توانست به مرحله ای برسد که نظیر قیامت حجش مورد قبول واقع شده، این شخص به گوشه ای از اسرار حج رسیده است، و قهراً سبب قبولی یا رد عمل را هم بررسی می کند.
مضمون حدیثی که از وجود مبارک پیامبر-صلی الله علیه و آله- رسیده این است که: اگر کسی خواست ببیند حج او مقبول است یا نه، ببیند بعد از برگشت از بیت الله، دست به گناه دراز می کند یا نه؟ اگر گناه نمی کند نشانه ی قبولی حج است و اگر باز گناه انجام می دهند نشانه ی مردود بودن آن می باشد. این معنا در سایر عبادت ها نیز هست.
حج، سری دارد که صورنفسانی آن، حقیقت انسان را تأمین می کند. حقیقت هر کس را عقاید، اخلاق، اعمال و نیات او می سازد. حج، انسان ساز است. و اگر کسی حاجی راستین نبود انسان واقعی نیست. سایر دستورات دینی نیز این چنین است، نماز، روزه و عبادت های دیگر، انسان سازند. و اگر کسی به حقیقت نماز و سر روزه راه نیافت از انسانیت سهمی ندارد. صورتش صورت انسان است ولی سیرتش سیرت حیوان. آنچه که حقیقت انسان را تأمین می کند، یا به صورت انسانیت، یا به صورت حیوانیت، همان عقاید، اخلاق و اعمال است.
حج، سری دارد که سریره ی انسان با سر حج هماهنگ است و ساخته می شود. سدیر سیرفی می گوید:
در سرزمین عرفات محضر امام ششم بودم، دیدم جمعیت زیادی مشغول انجام وظیفه ی حج، دعا و مانند آنند. در قلبم خطور کرد: آیا این ها به جهنم می روند؟ و این همه جمعیت بر ضلالت و گمراهیند؟ چون کسی که معتقد به ولایت و امامت امام علی -علیه السلام- و اولاد علی-علیه السلام- نباشد و کسی که دستور دین پیغمبر-صلی الله علیه واله- را عالماً و عامداً زیر پا بگذارد، حقیقتش، حقیقت انسان نیست. آن گاه امام صادق-علیه السلام- به من فرمود: «سدیر تأمل» تامل کن. دقت کردم، دیدم اثر تصرفی که امام ششم در من کرد، باطن بسیاری از افراد را می بینم که به صورت انسان نیستند. و وضع من دوباره به حالت اول برگشت.
پس حج سری دارد که سیره، حقیقت و سریره ی انسان را می سازد. اگر کسی با واقعیت حج همراه بود، انسان راستین است. و اگر برای تجارت و سیاحت، حج کرده و از ولایت سهمی نداشت، به عترت طاهره ایمان نیاورد و … از سر حج محروم است.

برگرفته از تحقیق پایانی سرکار خانم حکیمه موسوی